Mustafa Kemal Atatürk'ün eğitim hayatı, onun liderlik vasıflarının ve ileri görüşlülüğünün temellerinin atıldığı, oldukça disiplinli ve çeşitli aşamalardan geçen bir süreçtir. İşte kronolojik sırayla Atatürk'ün okul hayatı:
Atatürk'ün asker olma tutkusu küçük yaşlarda başlamıştır ve bu tutku onu askeri okullara yöneltmiştir.
Erken Dönem Eğitimi (Selanik)
- Hafız Mehmet Efendi Mahalle Mektebi: Annesinin geleneksel eğitime olan isteği üzerine kısa bir süre bu okula gitmiştir. Ancak modern eğitime daha yatkın olan Mustafa, burada çok kalmamıştır.
- Şemsi Efendi Okulu: Babasının isteğiyle daha modern ve çağdaş bir eğitim veren bu okula geçiş yapmıştır. Burada okurken babası Ali Rıza Efendi vefat etmiş ve bir süreliğine çiftlikte dayısının yanında kalmıştır.
- Selanik Mülkiye Rüştiyesi: Ortaokul eğitimi için bu sivil okula başlamıştır. Ancak matematik öğretmeniyle yaşadığı bir olay nedeniyle bu okuldan ayrılmıştır.
Askeri Okul Hayatı (Selanik, Manastır, İstanbul)
Atatürk'ün asker olma tutkusu küçük yaşlarda başlamıştır ve bu tutku onu askeri okullara yöneltmiştir.
- Selanik Askeri Rüştiyesi (1893-1895): Annesinin karşı çıkmasına rağmen, gizlice sınavlarına girerek bu askeri ortaokula kaydolmuştur. Bu okulda matematik öğretmeni Yüzbaşı Mustafa Efendi, Mustafa'nın matematikteki yeteneğini fark etmiş ve ona "Kemal" adını vererek "Mustafa Kemal" olmasını sağlamıştır. Askeri disiplinle ilk tanıştığı yer burasıdır.
- Manastır Askeri İdadisi (1896-1899): Selanik Askeri Rüştiyesi'ni bitirdikten sonra lise düzeyindeki bu okula geçmiştir. Manastır, o dönemde önemli bir askeri ve kültürel merkezdi. Burada edebiyata ve tarihe olan ilgisi artmış, özellikle Namık Kemal ve Tevfik Fikret gibi şairlerin eserlerini okumuştur. Bu dönemde hitabet yeteneğini de geliştirmeye başlamıştır. Sınıf arkadaşı Ömer Naci ile tanışması, edebiyata olan ilgisini daha da pekiştirmiştir. Okulu sınıf ikincisi olarak başarıyla tamamlamıştır.
- Harp Okulu (İstanbul) (1899-1902): Lise eğitimini tamamladıktan sonra İstanbul'a gelerek askeri yükseköğrenimine başlamıştır. Burada ülke sorunları ve siyasi gelişmeler hakkında arkadaşlarıyla tartışmalara girmiş, bu dönemde fikirleri şekillenmeye başlamıştır. Dönem arkadaşları arasında Ali Fuat Cebesoy gibi isimler de bulunmaktadır. Fransızcasını geliştirmek için özel dersler almış ve yaz tatillerinde Selanik'teki Fransız okullarının kurslarına katılmıştır. 10 Şubat 1902 tarihinde Piyade Teğmen rütbesiyle bu okuldan mezun olmuştur.
- Harp Akademisi (İstanbul) (1902-1905): Harp Okulu'ndan sonra kurmay subay olmak için Harp Akademisi'ne girmiştir. Burada strateji, taktik, harita okuma gibi derslerdeki başarısının yanı sıra, ülke meselelerine olan ilgisi ve çözüm arayışlarıyla dikkat çekmiştir. Arkadaşlarıyla birlikte "Vatan ve Hürriyet" adlı gizli bir cemiyetin temellerini atmıştır. 11 Ocak 1905 tarihinde Kurmay Yüzbaşı rütbesiyle akademiden mezun olarak ilk askeri görev yeri olan Şam'a atanmıştır.